Tastbare herinneringen aan de banktijd

Spaarbankboekjes in verschillende kleuren

Wellicht de meest bekende spaarbankboekjes zijn de bruin-gele-varianten. Maar er waren ook veel andere kleuren in omloop. Dat had alles te maken met veranderingen binnen de bank en de introductie van (nieuwe) computers, legt oud-medewerkster Bernadette van Leeuwen-Hersbach uit. Vóór de bruin-gele boekjes waren er bruine spaarbankboekjes. Toen de bank met zogenaamde ‘ankermachines’ ging werken, werd hier geel aan toegevoegd. Daarna kwamen er rode boekjes. Later aangevuld met gele boekjes, bedoeld voor de hogere renterekeningen. Ook was er een groen boekje voor de zilvervlootrekening. Tijdens de modernisering van de bank werd overgestapt op blauw-wit-rood-gestreepte boekjes. Na de fusie met de VSB werden ze grijs.

Kraamcadeau

Naast de standaardboekjes gaf de Nutsspaarbank ook speciale edities weg. Bijvoorbeeld voor een geboorte, ter ere van Wereldspaardag of de geboorteweek van prinses Beatrix. Gonny Tafuni-Smit heeft speciale herinneringen aan de Nutsspaarbank. Met een coupon uit het kraampakket kon ze in 1965 een rekening voor haar pasgeboren dochter openen en kreeg ook gelijk vijf gulden cadeau op de rekening. Voor de gelegenheid kreeg ze een speciaal wit hoesje voor om het spaarbankboekje. Zo kon iedereen zien dat het om een spaarbankboekje van een baby ging.

“Ik hoorde dat overal om mij heen. Het werd ook besproken bij de verloskundige. ‘Heb je je kraampakket al gehad’, vroegen ze dan. En: ‘Ben je al met de bon naar de Nutsspaarbank geweest?’.”

Prinses Beatrix

Cor van der Meer kreeg een wel heel speciaal boekje omdat hij op 2 februari 1938 geboren werd. Dat was in dezelfde week dat prinses Beatrix ter wereld kwam. Zijn ouders kregen een luiermand en hij kreeg een spaarboekje met daarin foto’s van toenmalig koningin Juliana en prins Bernhard. Op de rekening stond tien gulden.

Multimiljonair voor vijf minuten

Tegenwoordig gaat bijna alles automatisch bij de bank. Maar vroeger was dat anders. Bankpersoneel werkte handmatig opnames en stortingen bij in spaarbankboekjes. En waar mensen werken, worden fouten gemaakt. Op 20 december 1972 was Micky Bish heel eventjes tien miljoen gulden rijker. In haar spaarbankboekje prijkt een bedrag van 9.999.980,60 gulden. “De vrouw achter de toonbank zei: ‘Ik heb een foutje gemaakt. Ik ga het even aanpassen’. In eerste instantie had ik het niet eens door”, vertelt de 62-jarige Haagse over het opzienbarende ‘foutje’ in haar spaarbankboekje. “Binnen vijf minuten was het rechtgezet en ik stond er verder niet bij stil. Maar later vond ik het toch wel leuk staan in mijn spaarbankboekje.”

Wereldspaardag

Hans Moolenbel werd op 28 oktober 1937 geboren in Den Haag. Die dag was het toevallig ook Wereldspaardag, een speciale dag die drie jaar eerder in het leven was geroepen om mensen wereldwijd bewust te maken van het belang van sparen. Ook voor de Nutsspaarbank was dat dus een belangrijke dag. Daarom kreeg Hans bij zijn geboorte een speciaal boekje met daarop alvast vijf gulden.

“Dit geld mocht ik niet opnemen tot mijn achttiende verjaardag”, herinnert Hans zich. “Een keer per jaar ging ik met mijn spaarpotje naar de Nutsspaarbank aan de Riviervismarkt. Wij woonden namelijk in de Zusterstraat, aan de andere kant van het Westeinde. Ook dit spaarpotje kreeg je bij de opening van de rekening.”

Gedurende zijn jeugd ging Hans regelmatig geld storten. “Meestal gebeurde dit een keer per jaar. Vaak na je verjaardag. Het geld werd dan in een speciaal bakje gestort. Hierin werden de munten gesorteerd en werd het geld bijgeschreven.”

Spaarpotjes: onweerstaanbaar voor kinderen

De Nutsspaarbank heeft ook veel verschillende spaarpotjes uitgegeven. Het was een kwestie van op = op. Wanneer de bank door de voorraad heen was, verschenen nieuwe modellen en kleurvarianten. De spaarpotjes bleken onweerstaan voor jonge spaarders. Voor sommigen zelfs zo onweerstaanbaar dat ze probeerden de spaarpotjes open te breken. 

Maja Bergman herinnert zich nog goed dat ze met haar broertje en zusje en hun spaarpotjes naar de Nutsspaarbank aan het Jonckbloetplein in Den Haag gingen. “Dat was altijd erg spannend. Wie had het meeste gespaard: mijn zusje, mijn broertje of ik?”, vertelt Maja. “Alleen de bank had de sleutel van het slotje van onze spaarpotten. Een medewerker leegde onze potjes op de toonbank en telde het geld voor onze neus. Daarna werd het geld met de pen bijgeschreven in je spaarboekje. Vervolgens ging je weer naar huis met een leeg potje.”

Zoals veel andere kinderen konden Maja, haar broertje en haar zusje het niet weerstaan om aan de sloten van hun spaarpotjes te rommelen. Zonder veel succes. De slotjes waren van degelijke makelij. Maja en haar zusje kwamen er dan ook niet in. “Het slotje zat aan de onderkant. We waren er vaak mee bezig. Dat zie je nu nog. De slotjes zijn namelijk een beetje ontzet.” Haar broertje bleef echter volhouden. “Ik kan mij herinneren dat het mijn broertje een keer was gelukt om het potje open te breken. Hij gebruikte een mesje.”